Muzeum Miejskie w Zabrzu to placówka muzealna założona w 1935 roku, a kierowana obecnie przez panią dyrektor Urszulę Wieczorek (od 2009 r.).[dane z 2011]
Historia Muzeum Miejskiego w Zabrzu rozpoczęła się w październiku 1935 roku, kiedy to na mocy wniosku nadburmistrza Zabrza podjęto decyzję o utworzeniu Städtische Heimatstube Hindenburg, czyli Miejskiej Izby Regionalnej. Początkowo siedziba mieściła się w willi na obecnej ulicy Szczęść Boże 32a. Uroczyste otwarcie miało miejsce w lutym 1936 roku. Dwa miesiące później po raz pierwszy udostępniono ekspozycję zbiorów zabrzańskich należących do pierwszego kierownika izby- K. Vietha oraz Archiwum Miejskiego z Zabrzu. W maju 1938 roku Miejską Izbę Regionalną przeniesiono do nowej siedziby mieszczącej się w kamienicy przy obecnym placu Krakowskim 9. Wówczas izba zamieniła się już w Städtische Heimatmuseum (Miejskie Muzeum Regionalne).
W czasie II wojny światowej muzeum poniosło liczne straty. Większość zbiorów wywieziono w głąb Niemiec oraz zniszczono. Także budynek uległ uszkodzeniu. Po remoncie nastąpiło ponowne otwarcie tej placówki w lipcu 1946 r. Jeszcze tego samego roku muzeum zostało przeprofilowane na Muzeum Przemysłu i Techniki.
W latach 1952-58 placówka ta straciła swoją samodzielność i funkcjonowała jako Oddział Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Od 1966 roku Miejskie Muzeum w Zabrzu stało się wielodziałową instytucją typu regionalnego, specjalizującą się w zakresie przemysłu.
Aktualna struktura tego muzeum powstała podczas kolejnej reorganizacji w 1989 roku, podczas której miejsce dotychczasowych działów historii i kultury regionu, a także plastyki nieprofesjonalnej zajęły 3 działy merytoryczne:
- dział historii (największy, w tym także numizmaty z kolekcjami śląskiego pieniądza zastępczego oraz medali zabrzańskich ),
- dział kultury (głównie dokumentowanie kultury plebejsko – miejskiej ludności śląskiej),
- dział plastyki (zbiory malarstwa, grafiki i rzeźby śląskich twórców plebejsko-miejskich).
Ponadto istnieje także dział Dokumentacji, Oświaty i Promocji.
Sierpień 2006 roku przyniósł Miejskiemu Muzeum w Zabrzu wielkie zmiany. Z powodu decyzji Inspektora Nadzoru Budowlanego zamknięto kamienicę przy pl. Krakowskim 9. Zbiory tej muzealnej instytucji przeniesiono do tymczasowej siedziby przy ul. 3 maja 91. Dwa lata później otwarto galerię Café Silesia przy ul. 3 Maja 6, w której organizuje się wystawy czasowe. Muzeum nadal czeka na nowe, stałe lokum.
Miejskie Muzeum w Zabrzu posiada w swoich zbiorach szereg kolekcji z zakresu kultury charakterystycznej dla terenu Zabrza oraz najbliższych okolic. Wśród nich znajdują się meble, sprzęty gospodarstwa domowego, przedmioty związane z drobnym handlem, rzemiosłem i usługami (wyposażenie warsztatu m.in. kołodzieja, krawca, rymarza, szewca, piekarza, bednarza), stroje ludowe, materiały fotograficzne, zabytki rzeźby sakralnej z prowincjonalnych warsztatów cechowych, narzędzia gospodarskie używane do uprawy roli i hodowli, sztandary zabrzańskich cechów rzemieślniczych, szkół, towarzystw śpiewaczych oraz innych organizacji społecznych.
Godziny otwarcia galerii Café Silesia: 9.00-16.00 (poniedziałek, środa, piątek), 9.00-18.00(wtorek, czwartek), 11.00-15.00 (sobota, niedziela); Muzeum: 8.00 – 15.00 (poniedziałek – piątek).
